De Minamba Research Farm is een bosboerderij in Muchinga, Zambia, waar we onderzoek doen naar manieren om het bos meer economische waarde te geven, in de hoop dat het dan beter beschermd wordt tegen toenemende bevolkingsdruk. Hoewel het een ‘farm’ (boerderij) heet, lijkt het meer op een bos. Qua begroeiing valt het onder de zogenaamde miombo-woodlands, die zich uitstrekken van Angola naar Mozambique en van Burundi naar delen van Zuid-Afrika. Ze worden gekenmerkt door bomen van de Caesalpinioideae-familie, waaronder de Brachystegia, Julbernardia en Isoberlinia. In Muchinga gaat het om het ‘Central Zambezian miombo woodland’.

Voedselbos
Voordat wij het land in gebruik kregen, werd het door lokale boeren gebruikt als ‘chitemene’-land, waarbij de bomen worden omgehakt en het gras wordt afgebrand voor de teelt van eenjarige gewassen. Daarnaast is het gebruikt voor de productie van bakstenen, die worden gemaakt van de klei van termietenheuvels en worden gebakken op vuur van lokale bomen. Op satelietfoto’s kan je nog goed zien welke stukken het afgelopen decennia gekapt werden. De bomen in die stukken zijn relatief jong, of ze hebben een dikke stam die op zeker moment is gekapt en vervolgens weer is doorgegroeid.

Hoewel er veel goede redenen zijn om het chitemene-systeem te staken, heeft het voor voedselbosbouwers wel een interessant effect gehad: omdat fruitbomen bij het kappen vaak gespaard werden, staat ons land nu vol eetbare soorten als Musuku en Mupundu. Zo is in feite een soort voedselbos ontstaan. Door het vuur te weren en de bomen te beschermen, hopen we de humuslaag de komende jaren opnieuw op te bouwen, wat de productie van haar meerjarige soorten zou moeten verbeteren.

De Minamba Research Farm ligt in de heuvels, ingeklemd tussen een rotsmassief, een riviertje en een stroom die alleen in het regenseizoen vol staat. Omdat het verboden is bomen langs het water te kappen, hebben we daar hele mooie grote bomen staan. Daarna gaat het land over in een glooiende weide, waar we vochtminnende soorten als bananen en avocado’s planten.

Experiment
Als de facto voedselbos levert de Minamba Research Farm al een hoop lokale producten als paddenstoelen, fruit, eetbare rupsen en honing. Op de hoger gelegen delen hebben we daarnaast een aantal oude Nederlandse appelrassen toegevoegd. Appels in Zambia zijn duur en populair, maar komen nu meestal uit Zuid-Afrika. Door deze oude rassen is een nieuwe omgeving te plaatsen, riskeren we het lokale ecosysteem te verstoren, maar maken we ook kans het bos een nieuw verdienmodel te geven, wat het mogelijk nog honderden jaren kan beschermen. Daarnaast houden we oude rassen in stand, waarvan in Europa vaak nog maar een paar bomen zijn.

Dit soort experimenten maken de Minamba niet alleen een bosboerderij, maar een onderzoeksbosboerderij. De komende jaren hopen we hiermee een inkomstenbasis op te bouwen die in ieder geval voldoet om onze eigen kosten te dragen, maar hopelijk ook andere miombo-bosboeren toegang geeft tot een markt die hen in staat stelt hun bos te beschermen.

Lees meer:

>> Onderzoek aan de Minamba Research Farm