Voedselbuurtbosconferentie Leidschenveen

Op woensdagavond 15 mei werd Ajax landskampioen. Maar tegelijkertijd werd ook de 2e voedselbuurtbosconferentie gehouden. Dit keer in de bibliotheek in de Haagse wijk Leidschenveen, die direct grenst aan het gebied waar Astrid en Klaartje het voedselbuurtbos willen beginnen. Ondanks het voetbal, liep de zaal snel voor met een brede afvaardiging van circa dertig omwonenden, docenten, natuurliefhebbers, wandelaars en ondernemers.

Albert Zwijnenburg, groenbeheerder van het stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg, deed de aftrap. Hij is enthousiast over het plan, verklapt hij vast. Hoewel de gemeente Zoetermeer het beheer van het gebied zal voeren, zullen ook de bewoners van Leidschenveen er baat bij hebben: de Nieuwe Driemanspolder waarin het voedselbuurtbos moet verrijzen, sluit aan op het resterende Haagse groen. Een deel daarvan zal de komende jaren bebouwd moeten worden om nieuwe bewoners te kunnen huisvesten, het groen dat overblijft is wat hem betreft heilig.

Als de dames hun ideeën toelichten, blijkt al dat er in de zaal veel vragen zijn. Hoe zijn ze van plan om te gaan met onverlaten die de oogst komen stelen, zijn ze bereid samen te werken met andere organisaties en bedrijven, hoe kunnen mensen nu vast helpen? Net als in Zoetermeer, blijkt er ook in Leidschenveen een groot draagvlak voor de plannen te zijn.

 

Heeft u deze gelegenheid gemist, en wil u er volgende keer wel bij zijn? Abonneer u dan op de nieuwsbrief van MobileOrchards.com. U kan nu ook al helpen, door het invullen van de survey, door Mobile Orchards en Kambisa!BeHeard. te volgen op sociale media en onze berichten te verspreiden. 

 

Wildplukken

Google met ‘bramen plukken’ of ‘wildplukken’ en je vindt veel sites die melden dat je een hoge boete riskeert als je bramen plukt op andermans terrein. Elk jaar in juli/augustus duiken dit soort berichten op in de media. Je ziet ook sites die het wildplukken promoten: er is zoveel lekkers te vinden in de natuur. Hoe zit het dan met wildplukken?

Wat het verwarrend maakt is het feit dat plukken op het terrein van iemand anders strikt genomen onder stroperij valt en daarom niet toegestaan is maar aan de andere kant wordt het plukken toegestaan door landeigenaren zoals Staatsbosbeheer, mits je een aantal regels volgt.

Op de site van het Staatsbosbeheer wordt het toelaatbare plukken van paddenstoelen bijvoorbeeld als volgt beschreven: ‘Het plukken van paddenstoelen is niet toegestaan als daarmee andere wettelijke regels of toegangsregels van het gebied worden overtreden. Je mag dus geen paddenstoelen plukken als je daarvoor van het pad af moet, terwijl het in dat gebied alleen vrij wandelen is op wegen en paden. Er zijn ook gemeenten waar het plukken van paddenstoelen op basis van gemeentelijke verordeningen niet is toegestaan. Staatsbosbeheer staat in overige situaties het plukken van paddenstoelen toe, mits dat gebeurt op kleine schaal, voor eigen gebruik en op eigen risico. En dus beslist niet voor commerciële doeleinden. Daarbij is het niet de bedoeling dat op één groeiplek alle paddenstoelen worden geplukt. Een indicatie voor ‘op kleine schaal en voor eigen gebruik’ is de maat van het bakje waarin champignons in de supermarkt worden verkocht (250 gram).’ In deze tekst wordt de mogelijkheid genoemd dat een gemeente een eigen plukbeleid hanteert bovenop de regels van de landeigenaren. Gemeente Zoetermeer heeft geen eigen beleid hierover dus in Zoetermeer gelden de regels van de landeigenaren.

Wil je wildplukken denk dan aan onderstaande veel genoemde richtlijnen. Bijvoorbeeld op de site van KNVV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) staan soortgelijke richtlijnen genoemd:

  • Houd je aan de regels die gelden op de locatie; als je op het terrein op de paden moet blijven dan mag je voor het plukken niet het bos in.
  • Pluk veilig: pluk alleen van planten die je met zekerheid kent als eetbare planten; bij twijfel niet plukken.
  • Pluk met mate: in Nederland is de oppervlakte natuur per inwoner veel kleiner dan in andere Europese landen; pluk daarom altijd alleen een klein beetje voor eigen gebruik; dus niet ‘kaal’ plukken en zeker niet voor de verkoop.
  • Pluk schoon: pluk niet dichtbij drukke verkeerswegen of plekken waar vervuilende stoffen aanwezig zijn; pluk bv. bramen niet laag bij de grond omdat daarop mogelijk urine van honden of vossen zit.
  • Laat geen sporen na: stoor de natuur niet bij het plukken, breek geen takken, vertrap geen planten zodat het plant weer nieuwe oogst kan ontwikkelen voor de volgende plukkers.

Wie zich niet houdt aan deze regels en bijvoorbeeld grote hoeveelheden plukt voor verkoop riskeert toch nog een berisping of zelfs een boete van de handhavers.

Riitta Hánninen

Eerste bomen de grond in….

Zaterdag 8 december was het Lichtjesavond in Buurttuin Zoete Aarde. Deze avond plantten we de eerste boompjes voor het voedselbos in de Nieuwe Driemanspolder. De avond wordt gevierd met live kerstmuziek, hapjes, drankjes en natuurlijk lichtjes in de tuin aan de Broekwegzijde 195. De kerstboom in de tuin is dit jaar hoger dan ooit.

De keus is gevallen op wilde kers, kerspruim en duindoorn. In het voorjaar breiden we dat nog uit met onderbeplanting zodat het een heus gilde wordt.

Zoetermeer Actief maakte er een verslag van.

wilde kers, persenpruim en duindoorn

Groot draagvlak voor voedselbos

Het werd behoorlijk druk in het Buitenbeest. Zo’n 45 mensen hebben onze plannen aangehoord en met ons meegedacht over hoe we die tot een succes kunnen maken.
Onder de deelnemers waren mensen die actief zijn in de Zoetermeerse politiek, mensen die op de een of andere manier begaan zijn met het milieu en/of betrokken via een  vrijwilligersorganisatie. Uiteraard staat in dit stadium nog weinig vast. Maar wat zeker wel vaststaat is dat er een behoorlijk groot draagvlak is voor een voedselbuurtbos in de nieuwe Driemanspolder (N3MP).

chrisChris Velthuysen treedt vandaag op als dagvoorzitter en opent de conferentie met een korte introductie van het programma. Chris is actief in IVN en betrokken bij de Balijhoeve en de natuurtuin in het Westerpark. Hij benadrukt dat de bedoeling van deze avond is om te peilen of er voldoende draagvlak is en ook om vooral samen op zoek te gaan naar ideeën om het voedselbuurtbos tot een succes te maken.

Wouter van Kleef is namens de gemeente Zoetermeer senior projectcoördinator van de Nieuwe Driemanspolder. Hij brengt de aanwezigen op de hoogte van de huidige stand van zaken. Bij de herinrichting van het gebied trekken het Hoogheemraadschap, de provincie en de gemeenten Den Haag, Leidschendam-Voorburg en Zoetermeer samen op. De primaire functie van N3MP is waterberging. Het gebied moet gaan voorzien in de n3mp.pngopvang van veel overtollig water. Secundair, maar zeker niet onbelangrijk is dat de betrokken partijen veel waarde hechten aan natuur en recreatiemogelijkheden.

N3MP is ongeveer 320ha groot en bevat vooral veel water. De polder ligt voor een deel in de gemeente Zoetermeer en voor een ander deel in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Het beheer van N3MP komt straks in handen van het Hoogheemraadschap voor het “natte” gedeelte. De gemeenten Zoetermeer en Leidschendam-Voorburg beheren de droge delen. Voor het natuur/recreatie deel zijn veel initiatieven aangemeld, waaronder dat van Astrid en Klaartje met betrekking tot het voedselbos. Dat voedselbuurtbos moet – als de plannen straks zijn uitgewerkt, voldoen aan de gestelde criteria en op voldoende draagkracht kunnen rekenen – verrijzen in de zuidwestpunt van het gebied.

Dan is het de beurt aan de initiatiefneemsters Astrid van Beek en Klaartje Jaspers. Op dit moment bestaat de “organisatie” uit een initiatief Mobile Orchards en de stichting Kambisa!BeHeard. De dames denken nog na over de toekomstige organisatievorm, mogelijk een coöperatie. Ze leggen eerst even uit wat een voedselbos nu precies is.
Er zijn veel verschillende soorten. Zo heb je voedselbossen waar de nadruk ligt op het produceren van voedsel. Astrid en Klaartje mikken meer op de aspecten educatie en participatie. Zoals elk type voedselbos gaat ook deze “Treemanspolder” bestaan uit een flink aantal begroeiings-lagen.

lagen in voedselbos

Voedselbossen zijn natuurlijk niet nieuw. Zeker niet als je dat mondiaal bekijkt. Bepaalde delen van het Amazonegebied zijn al heel lang geleden gecultiveerd als voedselbos. Ook op de hellingen van de Kilimanjaro en Mount Meru vind je voorbeelden. In Nederland is het  natuurlijk wel een wat ander verhaal. Denk aan weinig zonlicht en heel veel mensen. Maar toch zijn er ook in Nederland op een flink aantal plaatsen mensen opgestaan, die ons nu als voorbeeld kunnen dienen.

Astrid en Klaartje benadrukken de voordelen van zo’n voedselbos. Denk aan zaken als het verhogen van de biodiversiteit, het verbeteren van leefmilieu en gezondheid en beperking van klimaatrisico’s. Daar komen dan educatie, recreatie en sociale samenhang nog bij.

Eén van de dingen die Mobile Orchards nu al doet is het Lease-A-Tree project. Het idee is dat particulieren een bak met planten en (baby)bomen kunnen leasen om ze groter te laten groeien. Als ze te groot worden voor de tuin of het balkon worden ze overgezet naar het voedselbuurtbos. Eventueel met een verhaal van de “opvoeders” erbij. Dat idee vindt een hoop bijval in de zaal.

hutten bouwen.pngDe dames denken – voor als het voedselbos er eenmaal staat – o.a. aan een Outdoor Supermarkt (met je mandje het bos in om te  plukken en dan bij de kassa afrekenen), een buurtbos, een survivalbos en een Outdoor School.

De presentatie leidt tot een ware stormvloed aan vragen uit de zaal, waarvan helaas slechts een klein deel hier en nu beantwoord kan worden. Veel moet allemaal nog helder worden in de komende maanden. Het goede nieuws is natuurlijk dat je er nog behoorlijk wat invloed op kunt uitoefenen. En dat is nou juist de bedoeling van deze conferentie: wie voelt zich er bij betrokken en wil meedenken/-praten? In de workshops die later op de avond op het programma staan kunnen de aanwezigen al een aanzet maken.

sanderSander Dikstra is specialist natuur- en milieu educatie voor de gemeente Rotterdam. Hij heeft al flink wat ervaring opgedaan met de educatieve aspecten van een voedselbos in Vlaardingen. Hij is erg enthousiast over de mogelijkheden om kinderen iets bij te brengen door ze vooral te laten beleven wat er in zo’n voedselbos gebeurt. Dat gebeurt dus ook vandaag de dag in Rotterdam. Het blijkt dat de jeugd het leuk vindt om in en over de natuur te leren. Naast een hoop voordelen biedt het bezoek van jongeren ook wel wat aandachtspunten met zich mee. Sander noemt dat “kindererosie”,  Het staat vast nog niet in de Van Dale, maar dat kan niet lang meer duren. Sander wil zijn ideeën graag delen ten behoeve van het Zoetermeerse initiatief. De presentatie van Sander vind je hier.

De volgende spreekster is Marga van der Tol. Marga is betrokken bij het vleermuisplatform in Zoetermeer. Ze is niet alleen gekomen. Zo ongeveer het hele kernteam is met haar  meegekomen om naar de plannen van Astrid en Klaartje te luisteren. Maar ook om een lans te breken voor hun eigen initiatief. Vleermuizen hebben het namelijk niet makkelijk in onze omgeving. Ze hebben om te beginnen al niet een vleermuizengoed imago. Veel mensen vinden ze eng. Maar in feite zijn het erg nuttige dieren. Ook voor de mens. Ze jagen namelijk op insecten. En dan vooral op muggen. Een vleermuis eet in een nacht plm. 3.000 muggen op. Tja, en mensen zijn nu niet bepaald dol op muggen. Dus eigenlijk is de vleermuis onze grote vriend.

Een tweede probleem met (in elk geval een deel van de) vleermuizen is hun “huis”. Sommige soorten leven in bomen, andere typen wonen in de spouwmuren van onze huizen. Je ziet ze niet, je hoort ze niet, maar ze zijn er wel. En ’s-nachts komen ze tevoorschijn om hun nuttige werk te doen. Ten behoeve van een betere isolatie worden spouwmuren dicht gespoten, waardoor de vleermuis moet verkassen en de muggen in onze woonwijken weer feest vieren.

Door speciale kasten (voor elk type vleermuis is er een anders gevormde kast) op te hangen in de N3MP krijgen we de kans om de noodlijdende vleermuizen te helpen overleven. En onszelf het plezier te gunnen om daar zonder muggenbulten te recreëren. Kortom: een win-win situatie!

happenHet is inmiddels etenstijd geworden en ook daar is aan gedacht. En hoewel het voedselbos nog moet verrijzen, komt het eten deels uit het bos. Naast een lekker broodje is er – hoe toepasselijk –  bospaddenstoelensoep. En die gaat er uiteraard wel in. Tijdens het eten valt op dat de interactie niet stil valt. Iedereen raakt met iedereen in gesprek. Het enthousiasme is letterlijk voelbaar.

workshopsNa de maaltijd is het tijd voor de workshops. De deelnemers splitsen zich op in vier groepen, die elk een bepaald thema gaan uitdiepen. De deelnemers die zich rondom Astrid hebben verzameld, duiken in de workshop “Bes of bei?”. Het thema is Biodiversiteit. Klaartje heeft de grootste groep. Deze mensen hebben gekozen voor de workshop “Bomen maken het bos”, met als centrale thema Participatie.  Sander leidt de workshop “Boom in klas”. Hier is het thema Educatie. Marga en haar team staan klaar om met geïnteresseerden in de workshop “Vriend of vijand” verder te praten over het voedselbos en vleermuizen. De groepen krijgen allemaal een eigen plekje in het Buitenbeest om hun ideeën te ventileren en met elkaar te bespreken.

Inmiddels is ook de wethouder Jakobien Groeneveld aangeschoven en komen de groepen weer bij elkaar. Chris heeft niet alleen de groepen achter de vodden gezeten met zijn stopwatch maar ook de stoelen in een kring gezet. Want dat is wat we nu gaan doen: met elkaar praten over de kansen en bedreigingen.

plenaire terugkoppelingDeelnemers uit elke groep geven nu een korte presentatie van de uitkomsten. En dat valt zeker niet tegen. Eigenlijk kun je wel stellen dat alle aanwezigen erg enthousiast zijn over het idee van Astrid en Klaartje om een voedselbos te creëren in de N3MP. Het resultaat is een enorme hoeveelheid nieuwe ideeën. Het wordt al snel duidelijk dat veel van die aanvullende ideeën op de één of andere manier gaan bijdragen aan het succes.

Als laatste komt de wethouder aan het woord. Zij is overduidelijk een fan van het initiatief en wil dat van harte ondersteunen. Vooral ook omdat het educatieve kanten heeft en mensen uit verschillende culturen bij elkaar kan brengen.

Astrid en Klaartje hebben nog een leuke bak voor de wethouder. Gelukkig geen schuine, maar zo één met een paar eetbare planten erin. Ook voor de andere gastsprekers hebben ze een kleine attentie meegebracht om hun waardering te kunnen uiten.

Chris sluit de conferentie af met een woord van dank aan alle aanwezigen, de aankondiging van een tweede conferentie in Leidschenveen en de belofte dat de resultaten zullen worden gecommuniceerd naar de bekende mailadressen. En er zullen – zodra er weer wat te bespreken valt – nieuwe bijeenkomsten volgen.

 

Workshop Treemanspolder

workshop

In de workshop vertellen Astrid van Beek en Klaartje Jaspers aan belangstellenden welke plannen Mobile Orchards heeft met (een deel van) de Nieuwe Driemanspolder. Ze leggen onder andere uit wat we verstaan onder een voedselbos, welke functies het voedselbos vervult, welke soorten voedselbossen we onderkennen en welke activiteiten we in de Treemanspolder, zoals we het voedselbos hebben genoemd, willen gaan ontplooien. En uiteraard willen we dan ook van de deelnemers horen wat zij van die plannen vinden…..

Voedselbuurtbosconferentie 2018

Uitnodiging

dinsdag 6 november
17:00 – 21:00 uur
Buitenbeest
Belvédèrebos 270
2715 VP Zoetermeer

of

zaterdag 8 december
14:00 -17:00 uur
Smulhoeve
Socrateslaan 73
2493 ZV Den Haag (Leidschenveen)

Deelname is gratis, maar we vinden het wel fijn als u zich vóór 25 oktober aanmeldt via het registratieformulier

Meer informatie over voedselbuurtbos Treemanspolder en de deelnemende organisaties vindt u op MobileOrchards.com en Kambisa.org