Wat te doen met gedroogde bospaddenstoelen?

kabansa soep met peterselie

Vandaag (koud, grijs) eten we traditionele soep van hele bijzondere paddenstoelen: de gedroogde kabansa’s uit het Zambiaanse miombobos: de Lactarius Kabansus. Behalve lekker en goed voor het bos en de bosbewoners, schijnen ze ook nog heel gezond te zijn: onderzoeken wijzen op de aanwezigheid heel veel eiwitten, maar ook op verschillende ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen. Terwijl chemici al die fantastische fungi-stoffen proberen te isoleren, eten wij ze gewoon zoals de natuur ze ons gaf: niet als saaie pil, maar als complete, smakelijke, paddenstoel.

Veel mensen die gedroogde paddestoelen bij ons kopen, vragen hoe je ze moet bereiden. Het standaardantwoord is heel simpel: week ze (minuut of 20), gooi het weekwater niet weg (daar zit alle smaak in!) maar giet het af (zodat eventueel zand onder in de weekbak achterblijft) en doe er verder mee wat je normaal ook met gedroogde paddenstoelen en hun weekwater doet: bak er pasteitjes mee (zoals de Zoetermeerse Bakkerswinkel), maak er soep mee (zoals wij vandaag) of maak iedereen blij met een goede risotto.

Houtgerookt
Veel van de Zambiaanse paddenstoelen die we verkopen, zijn veel rijker aan smaak dan de champignons uit de supermarkt. Ze zijn gedroogd, en dus geconcentreerder. De meeste wilde bospaddenstoelen groeien vooral in het regenseizoen en moeten dan tussen de buien door gedroogd worden. De Lactarius is vrij fijn van structuur en droogt snel, waardoor dat vaak gewoon in de zon kan. Steviger paddenstoelen zoals de Russula Ciliata of de Russula Cellulata worden soms ook naast een houtvuur gedroogd, waardoor ze een rokeriger smaakje kunnen hebben. Sommige paddenstoelenverkoopsters in Chilonga houden daar niet van (ze wassen ze, deppen ze droog en gebruiken ze dan pas), maar een Rotterdamse delicatessenwinkel werd er juist razend enthousiast van: zij combineerden die houterige ondertoon met goede whisky en pure chocolade. Wees dus vooral creatief, volg je voorkeur, en laat ons weten wat je er mee doet.

Ons recept van vandaag was supersimpel, en ook geschikt voor hongerige herfstdagen waarop je nog veel andere dingen te doen hebt. Zelfs het voorgeschreven weken van de paddenstoelen sloegen we over: de kabansa zijn vrij fragiel, en kunnen ook tijdens het koken wel zachter worden. Binnen een minuut of 15 stond de soep op tafel, lekker – en nog met een beetje bite.

We gebruikten:
– 1 rode ui
– 2 flinke tenen knoflook
– zonnebloemolie
1 blik gedroogde kabansa (Lactarius Kabansus)
– half bosje peterselie
een kleine eetlepel potas zout (uit hetzelfde miombo-bos waar de paddenstoelen vandaan kwamen)
– een handje havermoutmeel (ander meel mag ook, we kozen voor glutenvrij)
– kleine liter heet water
– zwarte peper of rode chili naar smaak

Olie in de pan heet laten worden, kleingesneden ui erbij, fijngesneden knoflook erbij, kabansa erbij, doorbakken tot alle uien glazig ogen, daarna zout, grofgesneden peterselie en havermoutmeel erbij. Nog even goed roeren en doorbakken, dan het hete water erbij en nog even laten trekken (tegen kook aan). Bij het serveren kan je het bestrooien met verse peper of chili. De soep is vrij sterk van smaak, dus serveer het met een neutraal brood.

Smakelijk, geniet van elk hapje #MuchingaMagic!

kabansa soep
soep met lactarius kabansus en miombo potas zout uit Muchinga, Zambia

De markt op!

Wie in Zoetermeer rond struint, heeft het wellicht al gemerkt: Mobile Orchards staat tegenwoordig met een ware marktkraam op de Streekmarkt in de dorpsstraat. Samen met andere ondernemers uit de regio, verkopen we er producten uit het bos, waarvan de winst weer teruggaat naar de bescherming van het bos. Op dit moment gaat het vooral om producten uit Zambia, waar we al een groot perceel met volgroeide bomen hebben, en waar we samenwerken met biologisch producenten die onze missie delen. Zo hadden we al een honingwedstrijd om te kijken welke honing de Nederlandse markgangers het lekkerst vonden: de gecertificeerd biologische boshoning uit het noordwesten van Zambia, of de honing van voormalig stropers die worden opgeleid tot biologische boslboeren. Hoewel beide varianten buitengewoon in de smaak vielen, bleek de honing van de nieuwe bosboeren toch het populairst. De honing is inmiddels uitverkocht, maar we zijn in overleg met leverancier om te kijken of zij tussentijds nieuwe voorraden kunnen opsturen. Toegegeven, dat kost extra CO2, maar als ons plan lukt is de sociale en ecologische winst vele malen groter: mensen met weinig cash krijgen een eerlijk inkomen en toegang tot microleningen, zodat ze het bos kunnen laten staan. Dat betekent behoud van CO2-absoroptiecapaciteit, biodiversiteit, en lokale boskennis.

korting
Behalve honing, verkopen we bijvoorbeeld ook eetbare paddenstoelen, kettingen & armbanden van takkenhout en bonsai setjes. Daarin zit een soort mini-adoptieboom: voor E. 7,50 krijg je drie zaden en drie zweltabletten, maar draag je bij aan het plaatsen van een stekje van een inheemse boom in onze Zambiaanse kwekerij aan de Minamba Research Farm. Wie geen zin, tijd of mogelijkheid heeft om naar de markt in Zoetermeer te komen, kan ze ook kopen in onze webshop. Met de code ‘vriendenkorting’ krijg je 25% korting op je bestelling, en wie een Zoetermeerpas toont krijgt 30% korting. Zo proberen we onze bosproducten voor iedereen toegankelijk te maken. 27 juni staan we er weer, wees welkom!

Mobile Orchards op de Streekmarkt in Zoetermeer, juni 2024

Droogte bedreigt het bos 

 Begin maart heeft de Zambiaanse president de langdurige droogte in het land uitgeroepen tot een nationale noodstand. Hij wijt het aan de gevreesde El Niño, ‘het (kerst)kindje’, een sterke opwarming van de oostelijke Stille Oceaan langs de evenaar, waarvan de piek vaak in december optreedt. El Niño zou Oost-Afrika natter moeten maken en zuidelijk Afrika wat droger.

Het noorden van Zambia zit daar tussenin. Het kreeg de afgelopen maanden te maken met een onderbroken regenseizoen, waardoor veel jonge gewassen op de velden het zwaar kregen. We hoorden al snel dat het daar inmiddels weer regende, maar weten nog niet hoe lang dat aanhoudt of wat het effect zal zijn. Het zuidelijke deel van het land, waaronder veel ontboste gebieden, moet het met veel minder neerslag doen. De president schat in dat in totaal ongeveer 1.1 van de 2.2 miljoen hectare aangeplantte mais verloren is gegaan.

ontbossing
Hoewel het voedselbos van de Minamba Research Farm in het noorden ligt, betekent de nationale droogte niet alleen een bedreiging voor de mensen, maar ook voor het bos zelf. Ten eerste is een zak maismeel nu zo duur dat veel mensen wanhopige dingen moeten doen om aan geld te komen, zoals bomen omhakken om ze als houtskool te verkopen. Ten tweede komen de boeren uit de drogere delen van het land hierdoor ‘onze’ kant op. Met hun huidige landbouwmethodes, betekent dat het kappen van bomen, om plaats vrij te maken voor eenjarige gewassen. Door dat kappen zal de regen straks wellicht ook in het noorden weg blijven. Het werk dat we doen om mensen meer inkomen uit (levend) bos te geven, is nu dus extra urgent.

Ontbossing op het perceel naast de Minamba Research Farm. Foto: Klaartje Jaspers, 2023

Deze maand vertrokken een Nederlandse student en een Nederlandse vrijwilligster naar de Minamba Research Farm om lokale boskennis vast te leggen. Daarnaast wil de student uitvinden in hoeverre het belang van lokale bosproducten mee wordt gewogen als beleidsmakers besluiten of het bos beschermd wordt, of dat het mag verdwijnen voor zaken als mijn- of landbouw.

Tegelijkertijd vragen we Zambiaanse milieukundigen om in kaart te brengen hoe we lokale soorten kunnen beschermen. Met hun hulp willen we een schaalbaar monitoringssysteem opzetten. Daarmee kunnen we succesvolle bosproducten van de Minamba Research Farm straks ook verantwoord inkopen bij andere landgebruikers, in de hoop dat ook zij daarmee genoeg aan hun bos verdienen om het te kunnen laten staan. Meer hierover lees je op minambaresearchfarm.org.


Adoptiebomen en kerstpakketten
Wie wil helpen, is van harte welkom. Dat kan ook vanuit je luie stoel: help ons adoptiebomen te verkopen, koop ze voor vrienden of haal organisaties over ze te bestellen – bijvoorbeeld voor een uniek kerstpakket later dit jaar. Als ze ons tijdig laten weten hoeveel bomen ze willen, in welke prijsklasse en voor welke medewerker, kunnen wij ervoor zorgen dat elk personeelslid een gepersonaliseerd certificaat krijgt, voorzien van een boomnummer, en lokale naam en de botanische naam. Elk half jaar krijgen ze vervolgens een foto van die boom, tot de adoptietermijn afloopt. Desgewenst vullen we het pakket aan met (bonsai)zaden, gedroogde paddestoelen of een workshop. Met de opbrengst betalen we het onderzoek aan de Minamba Research Farm.

Wil je meer weten of een presentatie boeken? Neem even contact op!  

Fijne feestdagen!

2023 was een bijzonder jaar. We brachten in kaart welke bomen we hadden, werkten met student onderzoekers aan toekomstmodellen voor de Minamba Research Farm, zetten de eerste adoptiebomen op bol.com en verkochten de eerste zaden en adoptiecertificaten. Mede namens de bewoners van de Minamba Research Farm, bedanken we graag iedereen die dit mogelijk heeft helpen maken. Hele fijne dagen, en straks en heel mooi 2024! Dank voor al jullie steun.

Kadopakket 1: de Kansalosalo, een fraaie bonsai!

Dichrostachys_cinerea_L._Wight__Arn.jpg Foto: Lalithamba, CC BY 2.0

We hadden beloofd dat we met een kadopakket zouden komen voor al die mensen die alles al hebben, maar heel blij worden als anderen meedelen in hun geluk. De eerste set in deze serie hebben we te danken aan de studenten van de Wageningen Universiteit, die eerder dit jaar op zoek gingen naar manieren waarop je geld kan verdienen aan de bescherming van het miombo-bos in Zambia: een bijzonder biodivers ecosysteem gebaseerd op verschillende soorten Brachystegia’s. Deze Afrikaanse bossen staan momenteel erg onder druk, onder meer omdat veel bosbewoners financieel afhankelijk zijn van de verkoop van dode bomen, bijvoorbeeld in de vorm van houtskool. Een van de manieren om ze een inkomen uit LEVENDE bomen te geven, is de verkoop van de boomzaden.

Tijdens de eerste reis die we na het advies van de Wageningse studenten maakten, hebben we dat gelijk uitgeprobeerd. Het hele proces om zaden (legaal) in- en uit te voeren was tijdrovend en ingewikkeld, maar inmiddels hebben we de eerste zaden binnen, inclusief het fytosanitair certificaat dat bewijst dat ze geen ziektes of ongenode gasten bij zich hebben. Het hele proces was heel leerzaam voor ons, maar ook voor de vele ambtenaren waarmee we te maken kregen en voor de Zambiaanse zadenverkopers, die nu weten hoe ze zaden kunnen oogsten, labellen, drogen en schoonmaken. Als het ons lukt de zaden hier te verkopen, kunnen zij de komende jaren een extra inkomen halen uit het behoud van hun bomen. 

Bonsai

Een van de zaden die we hebben weten te bemachtigen, zijn die van de Kansalosalo, officieel de ‘Dichrostachys Cinerea‘, een hele geliefde boom, al was het maar omdat ze zo mooi is. Het is een wijdverspreidde soort, met varianten van India tot zuidelijk Afrika. De zaden die wij leveren komen uit het Muchinga-gebergte in Zambia, de vermoedelijke geboorteplek van de moderne mens. (Recent kwam bijvoorbeeld het bericht naar buiten dat bij de naburige Kalambo-watervallen een half miljard jaar geleden al gereedschap werd gebruikt om hout te bewerken!)

Continue reading

herstart Save a Seed … & meidoorns gezocht

Illustration_Crataegus_laevigata1 From Wikimedia Commons, the free media repository

Hoi!

Zoals jullie je misschien herinneren, hadden we een paar jaar geleden een actie genaamd ‘Save a Seed’. De bedoeling was dat mensen de zaden van lekkere biologische vruchten verzamelden, zodat we daarmee aan kinderen konden laten zien hoe je uit een klein zaadje zelf je eigen fruitboom kon laten groeien. Appelzaden waren destijds niet welkom omdat ze meestal hele andere vruchten geven dan dat lekkere exemplaar waar je uit gepeuterd had, maar nu wel!

We willen ze namelijk gebruiken voor onderstammen van zaailingen, waar we dan later een mooi (oud) ras op kunnen enten. Bovendien willen we die boompjes straks plaatsen op verschillende plekken met verschillende (micro)klimaten, en weten we van veel appels nog niet op welke plekken ze het liefste groeien en waar ze de beste oogst opleveren. Een kwestie van testen dus, met zoveel mogelijk genetische variëteit.

Die variëteit krijg je door zaden te gebruiken. Want zaden zijn net als kinderen: ze hebben een vader en een moeder (die op hun beurt ook weer een hele trits aan vaders en moeders hebben), en je weet van te voren nooit precies welke eigenschappen ze overnemen, van welke voorouder, en wat ze ermee gaan doen. Zo kan je een hele set broers en zussen uit dezelfde ouders hebben, die onderling toch nauwelijks op elkaar lijken. Of je hebt er twee die juist heel veel op elkaar lijken, maar de een houdt heel erg van warme BBQ, terwijl je de ander alleen kan lokken met een koude wortelsalade.

massaverhuizing

Die genetische variëteit is belangrijk, zeker in tijden van klimaatverandering. De een kan goed tegen kou, de ander goed tegen droogte, een ander weer goed tegen een bepaald beestje dat opeens veel meer voortkomt. Omdat we eigenlijk geen idee hebben van wat ons te wachten staat, kunnen we alleen maar zorgen dat we zo veel mogelijk verschillende soorten aan boord hebben. Voor bomenkwekers betekent dat minder stekken, meer zaaien.

meidoorns gezocht!

Omdat we in de omgeving van voedselbuurtbos GeuzeGroen een aantal hele oude mooie meidoorns hebben staan, willen we beginnen met een genenbank voor hun nakomelingen. Daar willen we de genetische variëteit van die meidoorns zo groot mogelijk houden. Jullie kunnen daarbij helpen. Ken je oude meidoorns waar jonge zaailingen onder staan, of die zelf wel een takje kunnen missen? Lever die dan vooral in tijdens een van de meewerkdagen, voorzien van een etiket met de vindplaats en datum. Liefst hebben we er ook nog een foto bij. De stekken zijn vooral vanaf het eind van de zomer welkom, de zaailingen de hele herfst en winter. Rijpe bessen kan je het hele jaar inleveren.

En wat die andere fruitzaden betreft, die zijn nu ook welkom! Je kan ze inleveren bij GeuzeGroen, of opsturen naar Mobile Orchards, 2712VP 27 in Zoetermeer. Het mogen zaden van allerlei soorten zijn, dan zorgen wij dat ze op een plek komen waar ze de kans krijgen op te groeien en misschien zelf ook nog een nakomeling te krijgen.

Alvast bedankt!

Uitnodiging potluck picknick 18 juni

Wie van goed eten en goed gezelschap houdt is zaterdag 18 juni tussen 13.00 en
15.00 van harte welkom bij de potluck picknick van voedselbuurtbos GeuzeGroen. Net als vorig jaar, vraagt het iedereen
die zelf iets te eten of te drinken meebrengt om de ingrediëntenlijst
(met als het kan ook het recept) erbij te leggen, zodat recepten
makkelijk kunnen worden uitgewisseld en iedereen kan zien wat hij/zij
wel of niet kan eten.

Het voedselbuurtbos heeft inmiddels heuse banken en een echte tafel. Bij aankomst kan je
het eten onder de doek daarop neerzetten, zodat het een beetje een
verrassing blijft. Vergeet niet om iets van een beker, bordje en bestek
mee te nemen!

Loterij
Om het nog wat spannender te maken, heeft GeuzeGroen ook een heuse loterij. Je
krijgt bij aankomst een lot met een nummer. Bewaar dat goed! Je kan er
een adoptieboom mee winnen.

De initiatiefnemers werken daarnaast aan een klein programmaatje waarmee ze iets meer
uitleggen over het voedseluithetbos en de manier waarop ze de percelen
willen beheren. Hieronder vast wat achtergrondinfo van Marc Siepman, en
hun eigen site:
– https://www.youtube.com/watch?v=OBVNoWqYPHE
– https://geuzegroen.nl/links-en-downloads/

Na de zomer gaan ze van start met regelmatige excursies,
adoptiedagen en monitoringdagen. Een agenda volgt na de zomer, maar hulp
is altijd welkom!

Appelbessen te koop!

Lang geleden, voordat de lijst van potentieel invasieve soorten in voedselbossen uit was, kochten we een aantal appelbessen voor het toen nog toekomstige voedselbuurtbos. Inmiddels zijn de appelbessen flink gegroeid, maar is het ook duidelijk dat deze bron van ‘superfood’ niet in GeuzeGroen aangeplant mag worden omdat ze in kustgebieden snel de overhand kunnen nemen als je ze niet in de gaten houdt. Nou zit GeuzeGroen op klei, maar zo dicht bij het zand dat we dat risico niet willen lopen.

Wie snel is, mag ze voor €10,- per stuk overnemen. Het gaat om Aronia melanocarpa’s uit 2016. Ze staan in pot, zijn nu ruim een meter groot en geven naar verwachting deze zomer al een beetje oogst. Maak er wel jam van, want anders zijn ze voor de meeste mensen veel te zuur!

Mail klaartje@mobileorchards.com als je interesse hebt.

Appelbes in bloei

#coronarevolutie, wat kan je doen?

Tijd over vanwege de corona-maatregelen? Zin om dit ongekende momentum, ondanks alle zorg en verdriet, te gebruiken om een nieuwe wereld te kickstarten? We hebben een paar tips om je uren vorm te geven:

  • Zaai inheemse bloemenmengels, vermenigvuldig je favoriete planten en kijk eens om je heen waar nog ruimte is om grijze dingen te vervangen voor groene. Een stoeptegel eruit geeft al snel ruimte voor een nieuwe gevelkruiper die de lucht ververst, de vogels lokt en allerlei insecten heel gelukkig kan maken. Als je een jasmijn, druif of kiwi plant, kan je er zelf ook nog wat van consumeren. Op de eetbare-bloemen-zaaikalender van Eetbaar Ijsselstein en de stekkalender van Houtwal lees je precies wanneer je al dat lekkers kan vermenigvuldigen.
  • Promoot je lokale (kringloop) economie Kijk eens welke boerderijwinkels er in je buurt zijn, en koop je boodschappen zoveel mogelijk direct bij de boer. Heb je spullen nodig om te klussen of te planten? Kijk dan eerst op permies.nl, marktplaats, gratisafhalen.nl en bij je lokale tweedehands.
  • Sluit je aan bij lokale netwerken Je hoort het wel vaker: alleen ben je sneller, maar samen kom je verder! Woon je in de buurt van Den Haag, Zoetermeer, Delft, Nootdorp, Leidschendam, Ypenburg, Zoeterwoude of Leidschenveen? Kijk eens op GeuzeGroen.nl, de website van het voedselbuurtbos dat we in 2021 in de Nieuwe Driemanspolder willen aanleggen. We zoeken nog mensen om de tuinen water te geven, om plantgoed op te kweken, om onderzoeks- en onderwijsactiviteiten op te zetten, om bestaande planten in de omgeving te inventariseren en om verhalen op te halen bij mensen die ze nu te weinig kunnen delen. Daarnaast zoeken we nog een penningmeester, bestuurders en leden voor de Raad van Toezicht.

Heb je zelf nog tips? Laat ze hieronder achter.